To Κοινωνικό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης αποτελεί
έναν από τους χώρους κριτικής δημοσιότητας και ακτιβιστικής έρευνας που
προέκυψε από τα κινήματα της αντιπαγκοσμιοποίησης ή εναλλακτικής
παγκοσμιοποίησης στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2000. Σύμφωνα με την πράξη
ίδρυσής του, τον Ιανουάριο του 2004,
αποτελεί ανοικτό χώρο συνάντησης «για αναστοχασμό, δημοκρατική αντιπαράθεση
ιδεών, διαμόρφωση προτάσεων, ελεύθερη ανταλλαγή εμπειριών και διασυνδέσεις».
Θα μπορούσαμε να αναγνωρίσουμε τις σταθερές προτιμήσεις του Κοινωνικού
Εργαστηρίου:
- Οποιαδήποτε κι αν ήταν η δραστηριότητά μας υπήρχε πάντα
ένας πλάγιος σχολιασμός της
πολιτικής ή καλύτερα, πολλές διαγώνιες
προσεγγίσεις της πολιτικής. Γιατί οι
επιλογές μας είχαν ως υπόρρητη προϋπόθεση την επίγνωση και αναγνώριση ότι
τα δοκιμασμένα μοντέλα, προσανατολισμένα στο κράτος, είναι πλέον περιορισμένης δραστικότητας. Γιατί οι
λογικές και οι τεχνικές της διακυβέρνησης, η κυβερνολογική της κοινωνίας, αποτελεί
στρατηγική σχέση τόσο καθοδικής όσο και ανοδικής κατεύθυνσης. Εννοούμε την
κυβερνολογική τόσο από τη μεριά του κράτους όσο και από εκείνη των
αντιστάσεων.
- Ο πλάγιος σχολιασμός και οι διαγώνιες προσεγγίσεις της πολιτικής διακρίνονται επίσης από μια νομαδικότητα στις εκδηλώσεις του Κοινωνικού Εργαστηρίου. Πρόκειται για την επιλογή μας να μην δεσμευόμαστε σε ένα χώρο, αλλά να κινούμαστε μέσα στην πόλη, να μεταφερόμαστε και να δημιουργούμε διαδοχικές, παράλληλες συναντήσεις.
- Άλλος τρόπος μας είναι να ξαποσταίνουμε, να απομακρυνόμαστε και να σιωπούμε κάποιες φορές μπροστά στη συγκυρία, αυτήν την απατηλή διάρκεια, «την απλή ομαδοποίηση των γεγονότων στην ίδια περιοχή». Η καθυστέρηση, η αναμονή και ο δισταγμός δεν είναι αδιαφορία, αλλά πιθανή τροφοδότηση αναστοχασμού, ζύμωση και προετοιμασία. Γιατί κάποιες φορές, πρέπει να απομακρύνεσαι από τη συγκυρία, να καθυστερείς, για να μπορείς να επανέρχεσαι με ενδιαφέροντα και χρήσιμο τρόπο. Μερικές φορές όμως η επιτάχυνση γίνεται αναγκαία, η βιασύνη της εμπλοκής, η αμεσότητα της απόφασης απαραίτητες, κι αυτό το Κοινωνικό Εργαστήριο δεν το παραμερίζει ούτε το παρατάει. Μία διαφορική σχέση με τη συγκυρία λοιπόν.
Το Κοινωνικό Εργαστήριο έδειξε αξιοσημείωτη αντοχή στο χρόνο, αλλάζοντας συνεχώς τη λειτουργία του και επινοώντας τόπους και τοπικές, όχι μόνο θεματικά (στη φιλοσοφία, την οικονομία, την ιστορία, τη λογοτεχνία, την εκπαίδευση και την ανθρωπολογία, τις σπουδές φύλου κ.ά.) αλλά και παγκοσμιοτοπικά (από την Τσιάπας στην Αραβική Άνοιξη και από εκεί πίσω στην ελληνική κρίση…). Η διάρκειά του πλησιάζει τα δέκα χρόνια. Ας σκεφτούμε ότι παρόμοια εγχειρήματα διήρκεσαν πολύ λιγότερο, ακόμη και τα ίδια τα μητρικά φόρα. Το Κοινωνικό Εργαστήριο κατά την τελευταία τριετία έχει αποσυνδεθεί από το label του Κοινωνικού Φόρουμ. Κινείται ως ένα διαρκές εργαστήριο σε επίπεδο πόλης και σε επαφή με τις νέες μορφές αντίστασης και κινημάτων παγκοσμιοτοπικά (glocal), στη φάση της παγκόσμιας και ελληνικής οικονομικής κρίσης.
Η μέχρι τώρα δράση έχει σωρεύσει πλούσιο υλικό εμπλέκοντας αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό που τροφοδοτεί και ανανεώνει συνεχώς τη λειτουργία του. Με σκοπό να καταγραφεί η συνολική εμπειρία και το υλικό της -κείμενα, εκδηλώσεις, αναλύσεις, σχόλια, φωτογραφίες, βίντεο κ.λπ- αλλά και να δοθεί η υλική βάση ενός συλλογικού αναστοχασμού στο πλαίσιο ενός memory-project, κατασκευάσαμε το blog στο οποίο ήδη σερφάρετε. Δεν εργαζόμαστε για τον ιστορικό του μέλλοντος αλλά για τη συμμετοχή στο παρόν. Να αφήνουμε ίχνη για τη συμμετοχή τώρα. H ενεργός μνήμη δεν αποσκοπεί στην αρχειοθέτηση αλλά κυρίως χαρτογραφεί το μέλλον. Αποτυπώνει και καταγράφει τη στιγμή της συνάντησης, της επικοινωνίας, της διάδρασης. Εκεί και τότε που παράγεται συλλογική σκέψη και δράση. Το blog καταγράφει αυτή την ιστορία και μας καλεί σε ευρύτερη επικοινωνία και διάδραση τόσο με άλλους χώρους όσο και με άτομα που ενδιαφέρονται να μελετήσουν, να συμμετάσχουν μελλοντικά στην κοινή προσπάθεια σκέψης και δράσης για ευρύτερες πολιτικές ζωής. Είναι το παράθυρο που συμβολικά επιτρέπει την επικοινωνία τού μέσα και του έξω, όπως μας δίδαξαν οι θεσμοί-καρακόλ στη Λατινική Αμερική καθώς και οι πολυάριθμες απόπειρες νέας υποκειμενοποίησης και επανεπινόησης της πολιτικής στον καιρό μας.
Το blog αποσκοπεί
στο να παρέχει ενημέρωση και πληροφόρηση, αλλά κυρίως βήμα κριτικής σκέψης ώστε
από κοινή αφετηρία κατανόησης να μπορούμε να επιλύουμε τα προβλήματα που παρουσιάζονται
κατά τη λειτουργία των ποικίλων διαστάσεων της δράσης του Κοινωνικού
Εργαστηρίου: συνελεύσεις της ομάδας πρωτοβουλίας, συναντήσεις των θεματικών ομάδων
εργασίας, λίστα, ομάδα στο fb κ.λπ. Ο αναστοχασμός της ίδιας της δραστηριότητάς
μας είναι συστατικό στοιχείο της λειτουργίας μας. Είναι ο τρόπος για να
τροφοδοτήσουμε την καλύτερη λειτουργία αυτού του ευαίσθητου και -μερικές φορές-
ευάλωτου χώρου κριτικής δημοσιότητας αναπτύσσοντας περαιτέρω τη δημιουργικότητα
των μελών του, παλιών και νέων, αλλά και το εγχείρημα των διαγώνιων διαβάσεων στον καιρό.
