Aπόσπασμα από το βιβλίο Mille Plateaux, Éd. de Minuit, Paris 1980, σ. 528-530 (κεφ.
13 με τίτλο «7000 av. J.-C. – Appareil de
capture» [7.000 π.Χ. – Μηχανισμός αιχμαλώτισης]. Ο τίτλος και οι σημειώσεις
με αστερίσκο προστέθηκαν από τον μεταφραστή.
Ας επιστρέψουμε στις θέσεις του Ντυμεζίλ: 1) η πολιτική κυριαρχία έχει δύο
πόλους, τον τρομερό και μάγο Αυτοκράτορα, ο οποίος λειτουργεί με αιχμαλώτιση,
δεσμούς, κόμβους, δίχτυα, και τον ιερέα και νομικό Βασιλέα, ο οποίος προβαίνει
με συνθήκες, σύμφωνα, συμβόλαια (πρόκειται για το ζεύγος Βαρούνα-Μίτρα,
Οντίν-Τυρ, Wotan-Tiwaz, Ουρανός-Ζευς, Ρωμύλος-Νουμάς …)· 2) μια λειτουργία
πολέμου είναι εξωτερική προς την πολιτική κυριαρχία και διακρίνεται τόσο από τον
ένα όσο και από τον άλλο πόλο (ο Ίντρα, ή ο Τορ, ή ο Τύλλος Οστίλιος …[1]).
1) Το μηχανισμό του κράτους τον κινεί έτσι ένας περίεργος ρυθμός, και πρώτα
απ’ όλα ένα μεγάλο μυστήριο, που αφορά τους Θεούς-συνδέτες ή τους μαγικούς
αυτοκράτορες, Μονόφθαλμους που εκπέμπουν
από ένα μοναδικό μάτι τα σημεία που αιχμαλωτίζουν, που δένουν εξ
αποστάσεως. Οι βασιλείς-νομικοί είναι αντίθετα Μονόχειρες, που σηκώνουν το μόνο
τους χέρι ως στοιχείο του δικαίου και της τεχνικής, του νόμου και του
εργαλείου. Στη διαδοχή των κρατικών παραγόντων, αναζητήστε πάντα το Μονόφθαλμο
και τον Μονόχειρα, τον Οράτιο Κόκλη και τον Μούκιο Σκαιόλα (τον Ντε Γκωλ και
τον Πομπιντού;). Όχι ότι ο ένας έχει την αποκλειστικότητα των σημείων και ο
άλλος των εργαλείων. Ο τρομερός αυτοκράτορας είναι ήδη υπεύθυνος των μεγάλων
έργων· ο σοφός βασιλέας μεταφέρει και μετασχηματίζει όλο το καθεστώς των
σημείων. Πάντως ο συνδυασμός σημεία-εργαλεία συνιστά το διακριτικό σημάδι της
πολιτικής κυριαρχίας, ή τη συμπληρωματικότητα του κράτους.
2) Ασφαλώς, οι δύο κρατικοί παράγοντες δεν παύουν να μπλέκονται σε ιστορίες
πολέμου. Αλλά ακριβώς, είτε ο μαγικός αυτοκράτορας βάζει να πολεμούν πολεμιστές
που δεν είναι δικοί του, που τους θέτει στην υπηρεσία του μέσω αιχμαλώτισης
[capture]· είτε, κυρίως, κάνει τα όπλα να σωπάσουν όταν αναδύεται στο πεδίο της
μάχης, πετά το δίχτυ του πάνω στους πολεμιστές, τους εμπνέει με ένα μόνο μάτι
μία απολιθωμένη κατατονία, «συνδέει αμαχητί», εντοιχίζει την πολεμική μηχανή
(οπωσδήποτε λοιπόν δεν πρέπει να συγχέουμε αυτή την κρατική αιχμαλώτιση με την
πολεμική κατάληψη, τις κατακτήσεις, τους αιχμαλώτους, τα λάφυρα[2]). Όσο για τον άλλο πόλο, o νομικός
βασιλέας είναι μέγας οργανωτής του πολέμου · αλλά εκείνος τον εφοδιάζει με νόμους,
διαμορφώνει γι’ αυτόν ένα πεδίο, επινοεί ένα δίκαιο, του επιβάλλει πειθαρχία,
τον υποτάσσει σε πολιτικούς σκοπούς. Μετατρέπει την πολεμική μηχανή σε
στρατιωτικό θεσμό, οικειοποιείται την πολεμική μηχανή για χάρη του κρατικού
μηχανισμού. Δεν θα βιαστούμε να πούμε ότι ο πόλεμος γίνεται έτσι ηπιότερος, ότι
εξανθρωπίζεται: ίσως έτσι ακριβώς, αντίθετα, η πολεμική μηχανή έχει πλέον ένα
μόνο αντικείμενο, τον ίδιο τον πόλεμο. Τη βία τη βρίσκουμε παντού, αλλά υπό
διαφορετικά καθεστώτα και οικονομίες. Η βία του μαγικού αυτοκράτορα: ο κόμπος
του, το δίχτυ του, το «χτύπημα μια για πάντα» … Η βία του νομικού βασιλέα, το
ξαναρχίνισμά της με κάθε καινούριο χτύπημα, πάντοτε βάσει σκοπών, συμμαχιών και
νόμων … Οριακά, η βία της πολεμικής μηχανής θα μπορούσε να φανεί πιο ήπια και
πιο εύκαμπτη από εκείνη του κρατικού μηχανισμού: και αυτό διότι δεν έχει ακόμη
τον πόλεμο ως «αντικείμενο», διότι εκφεύγει των δύο πόλων του κράτους. Γι’ αυτό
και ο άνθρωπος του πολέμου, στην εξωτερικότητά του, δεν παύει να διαμαρτύρεται
ενάντια στις συμμαχίες και τα σύμφωνα του νομικού βασιλέα, αλλά επίσης να
διαλύει τους δεσμούς τού μαγικού αυτοκράτορα. Είναι στοιχείο διαλυτικό όσο και
επίορκο: δυο φορές προδότης. Έχει μία άλλη οικονομία, μια άλλη βαναυσότητα,
αλλά και μία άλλη δικαιοσύνη, ένα άλλο έλεος. Στα σημεία και τα εργαλεία του
κράτους, ο άνθρωπος του πολέμου αντιπαραθέτει τα όπλα και τα κοσμήματά του. Κι
εκεί επίσης, ποιος θα πει τι είναι καλύτερο και τι χειρότερο; Είναι αλήθεια ότι
ο πόλεμος σκοτώνει, ότι ακρωτηριάζει φρικτά. Αλλά το κάνει τόσο περισσότερο όσο
το κράτος οικειοποιείται την πολεμική μηχανή. Και κυρίως, ο κρατικός μηχανισμός
κάνει τον ακρωτηριασμό, τον ίδιο το θάνατο, να έρχονται από πριν. Απαιτεί να
έχουν ήδη γίνει: οι άνθρωποι να γεννιούνται έτσι, ανάπηροι και ζόμπι. Ο μύθος
του ζόμπι, του ζωντανού νεκρού, είναι μύθος της εργασίας και όχι του πολέμου. Ο
ακρωτηριασμός είναι συνέπεια του πολέμου, αλλά είναι όρος, προϋπόθεση του
κρατικού μηχανισμού και της οργάνωσης της εργασίας (εξ ού η εκ γενετής αναπηρία
όχι μόνο του εργαζόμενου, αλλά και του ίδιου του πολιτειακού παράγοντα, τύπου Μονόφθαλμος
ή Μονόχειρ). (…) Ο κρατικός μηχανισμός είναι που έχει ανάγκη, στην κορυφή όπως
και στη βάση του, προκαταβολικούς σακάτηδες, προϋπάρχοντες ακρωτηριασμένους ή
γεννημένους νεκρούς, εκ γενετής αναπήρους, μονόφθαλμους και μονόχειρες.
Μετάφραση: Άκης Γαβριηλίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου